Nekoliko istraživača, u studiji objavljenoj u The Conversation, ističe da je globalni prehrambeni sistem sve više pod kontrolom manjeg broja kompanija, što negativno utiče na naše zdravlje, zajednice i planetu.

Tržište u rukama malobrojnih kompanija

Iako globalni prehrambeni sistem proizvodi dovoljno hrane da nahrani sve, više od 800 miliona ljudi je i dalje gladno, a više od dvije milijarde ljudi nema adekvatan pristup hrani. Ovaj jaz proizlazi iz prirodnih katastrofa, ratova, krhkosti lanaca snabdijevanja i ekonomske nejednakosti. Ipak, ti faktori ne objašnjavaju potpuno porast ultra-prerađene hrane, finansijske izazove sa kojima se suočavaju poljoprivrednici ili ekološku štetu nastalu zbog načina na koji se hrana proizvodi.

Ključni problem leži u koncentraciji tržišta, gdje nekoliko velikih kompanija dominira u proizvodnji hrane i lancu snabdijevanja putem spajanja i akvizicija. To dovodi do manje transparentnosti, slabije konkurencije i jačanja moći ovih firmi, prema istraživačima Liam Keenan (Univerzitet Nottingham), Dariusz Wojcik (Nacionalni univerzitet Singapur) i Timothy Monteath (Univerzitet Warwick).

Oni napominju da su velike finansijske grupe uložile značajne resurse u sektor, s fokusom na profit, što je podstaklo rast spajanja i akvizicija. Ovo je povećalo tržišni udio i cijenu dionica, ali i intenziviralo koncentraciju tržišta. Na primjer, četiri kompanije kontrolišu 44% globalnog tržišta poljoprivrednih mašina, dvije kompanije kontrolišu 40% tržišta sjemena, dok četiri giganta kontrolišu 62% tržišta agrohemikalija.

Ova koncentracija smanjuje pregovaračku moć poljoprivrednika, vrši pritisak na smanjenje plata i lošije radne uslove, te ograničava kontrolu zajednice nad upotrebom zemljišta. Također dovodi do rasta cijena hrane i povećane dostupnosti ultra-prerađene hrane, posebno na visoko koncentrisanim tržištima kao što su Velika Britanija i Njemačka. Nadalje, korporativna moć ometa napore u borbi protiv klimatskih promjena i prelazak na održivu proizvodnju hrane.